ارزیابی تحمل به تنش خشکی در ژنوتیپ‌‌های گندم دوروم با استفاده از شاخص‌های تحمل به خشکی

به منظور ارزیابی تحمل به خشکی در ژنوتیپ‌‌های پیشرفته گندم دوروم، تعداد 20 ژنوتیپ در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط بدون تنش و تنش رطوبتی در سال زراعی 89-1388 مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس،‌ اختلاف معنی‌داری بین ژنوتیپ‌ها از نظر عملکرد دانه در هر دو شرایط محیطی (تنش و بدون تنش) وجود داشت. بیشترین میانگین عملکرد دانه در شرایط تنش و بدون تنش به ترتیب متعلق به لاین‌های شماره 13 (3/808 گرم در متر‌مربع) و 14 (1177 گرم در متر‌مربع) بود. مطالعه همبستگی بین عملکرد در شرایط تنش، بدون تنش و شاخص‌های مقاومت به خشکی نشان داد که شاخص تحمل تنش (STI)، شاخص میانگین بهره‌وری (MP) و شاخص میانگین هندسی بهره‌وری (GMP) برای شناسایی ژنوتیپ‌هایی با عملکرد بالا در هر دو شرایط تنش و بدون تنش خشکی مناسب هستند، که در بین آن‌ها STI به‌عنوان مناسب‌ترین شاخص‌ شناخته شد. در روش ترسیمی بای‌پلات ژنوتیپ‌ها به گروه‌های متحمل و غیر متحمل تقسیم شدند به نحوی که ژنوتیپ‌های شماره 4، 10، 11، 15، 14 و5 در ناحیه با پتانسیل تولید بالا و حساسیت پایین به خشکی و در مجاورت بردارهای مربوط به شاخص‌های مهم تحمل به خشکی MP, GMP و STI و ژنوتیپ‌های شماره 17، 6، 19، 20 و 16 در ناحیه‌ با عملکرد پائین و حساسیت بالا به خشکی قرار گرفتند. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه خوشه‌ای و تابع تشخیص ژنوتیپ‌های مورد بررسی بر اساس سه شاخص STI, MP و GMP در پنج گروه قرار گرفتند. در مجموع بر مبنای شاخص‌های مقاومت به خشکی مبتنی بر عملکرد دانه، ژنوتیپ شماره 14 به‌عنوان ژنوتیپ‌ متحمل به تنش شناخته شد.